Festival Oude Muziek Utrecht

Het Festival Oude Muziek Utrecht (FOMU) is het grootste festival in zijn soort ter wereld.

Museumkunst?

Musea zijn niet zo tijdloos als ze lijken. Zeker, het verzamelen, onderzoeken en tonen van waardevolle objecten heeft een lange traditie. Maar pas in de Verlichting kent het idee om collecties voor het grote publiek te ontsluiten een doorbraak, voorlopig uitmondend in de moderne musea die interactiviteit, diversiteit en glocal betrokkenheid willen uitstralen. Hoe verhoudt dit museale verhaal zich tot dat van de muziek? Hoe is muziek in de loop der eeuwen genoteerd, bewaard, doorgegeven, gedeeld of juist geheimgehouden? En kunnen we de moderne concertzaal dan beschouwen als de evenknie van het museum?

Met de opkomst van de musea kwam meteen kritiek op de curatoren en hun collectievorming. De museale canon werd afgedaan als conservatief en ouderwets, terwijl de ‘progressieve’ of ‘actuele’ kunst buiten het museum leefde. De term museumkunst werd daarbij spottend gebruikt om verouderde kunst aan te duiden die weliswaar geconserveerd moet worden, maar feitelijk uitgespeeld is in de hedendaagse samenleving. We stellen ons dezelfde vraag voor muziek: is de kunstmuziek van de voorbije eeuwen museumkunst geworden? Veel oud repertoire was gebruiksmuziek, die we anno nu loskoppelen van de oorspronkelijke functie. Religieuze muziek verleggen we naar de profane concertzaal, en muziek met politieke of burgerlijke doelen klinkt als achtergrondmuziek. Hebben we daarmee de levensader van deze muziek doorgeknipt, of ligt het complexer?

Met al deze ingrediënten gaan we tijdens deze festivaleditie aan de slag. We creëren nieuwe luisterervaringen, waarbij we de grote verscheidenheid aan oudemuziekklanken naar voren schuiven. We onderzoeken de effecten van psycho-akoestiek en wat ruimte kan doen met muzikale beleving. We leggen zintuiglijke verbanden, multidisciplinair, die we niet alleen rationeel bij elkaar brengen, maar met ‘magische’ analogieën in kleur, vorm en klank.

Bij de canon horen ook clichés. Die presenteren we met een twist. En we verkennen het fenomeen muzikale collectievorming in de voorbije eeuwen, van koorboeken en chansonniers over klaviercollecties zoals de Düben-collectie en het Fitzwilliam Virginal Book tot de grote Denkmäler-edities van Bach en Händel uit de 19de eeuw. Daarbij besteden we aandacht aan de politieke drijfveren achter de collecties. De inspiratiebronnen van bekende componisten worden onder de loop genomen: J.S. Bach bijvoorbeeld heeft zijn eigen muzikale Denkmal gecreëerd door muziek van zijn familie te verzamelen. Ook de muzikale equivalenten van het kunstkabinet, met muzikale spelletjes rariteiten, krijgen een plek.